1. Khi hành chính hiện đại không thể thiếu chuyển đổi số

Hiệu quả vận hành của mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang cho thấy một thực tế rõ ràng: nếu thiếu chuyển đổi số, không thể đạt được tính minh bạch và hiệu quả trong quản trị.

Tại Hội nghị giao ban quản lý nhà nước quý III/2025, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh việc xử lý triệt để các vướng mắc trong thủ tục hành chính, nhất là ở cấp xã. Ông nói:

“Cần chấm dứt tình trạng hồ sơ đi vòng, từ trực tuyến quay lại giấy tờ. Quy trình nội bộ phải được số hóa hoàn toàn để người dân có thể tra cứu mọi lúc, mọi nơi.”

Nhiều dịch vụ công hiện nay mới chỉ dừng ở mức “nộp hồ sơ điện tử”, còn khâu xử lý vẫn thủ công. Điều đó cho thấy chuyển đổi số chưa thực sự đi vào lõi quy trình. Giải pháp là chuẩn hóa dữ liệu và liên thông đồng bộ giữa các cấp, đặc biệt ở cấp xã – nơi người dân tiếp cận dịch vụ trực tiếp nhất.

2. Xây dựng nền tảng số dùng chung – bước đi chiến lược của Bộ KH&CN

Ngày 11/9, Bộ KH&CN ban hành Quyết định số 2618/QĐ-BKHCN, xác định danh mục và kế hoạch triển khai các nền tảng số quốc gia và nền tảng dùng chung cho toàn ngành.

Các nhóm nền tảng trọng tâm gồm:

- Dịch vụ công và tương tác với người dân, doanh nghiệp.

- Quản trị, điều hành nội bộ.

- Hạ tầng kỹ thuật dùng chung.

- Nghiệp vụ chuyên ngành.

Cách triển khai tập trung này giúp tránh đầu tư trùng lặp, đồng thời bảo đảm chia sẻ dữ liệu xuyên suốt từ Trung ương đến cấp xã.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định:

“Chuyển đổi số không chỉ là công cụ hỗ trợ mà là phương thức vận hành mới của bộ máy hành chính.”

3. Quảng Ngãi: Mô hình điển hình trong chuyển đổi số cấp địa phương

Tỉnh Quảng Ngãi là một trong những địa phương tiên phong đưa chuyển đổi số vào mô hình chính quyền hai cấp.

Ngay khi áp dụng mô hình mới, tỉnh đã vận hành 96 Trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã, đảm bảo mọi thủ tục được xử lý nhanh, liên thông.

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hoàng Giang nhấn mạnh:

“Chính quyền hai cấp không chỉ là sắp xếp lại bộ máy, mà là thay đổi cách vận hành để gần dân hơn, phục vụ nhanh hơn, minh bạch hơn.”

4. Sở KH&CN Quảng Ngãi: “Cầm tay chỉ việc” trong chuyển đổi số cơ sở

Đóng vai trò nòng cốt trong triển khai, Sở KH&CN Quảng Ngãi thành lập hai tổ công tác cơ động, phối hợp VNPT và Viettel hỗ trợ trực tiếp các xã miền núi, nơi hạ tầng còn hạn chế.

Giám đốc Sở Nguyễn Tấn Liêm chia sẻ:

“Khi xã nào cần, tổ công tác lập tức lên đường hướng dẫn trực tiếp; nếu chưa kịp, chúng tôi hỗ trợ trực tuyến.”

Nhờ phương châm “khó đến đâu xử lý đến đó”, nhiều điểm nghẽn trong xử lý hồ sơ được tháo gỡ nhanh. Dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã được tích hợp tự động vào hồ sơ hành chính, giảm thao tác thủ công, tiết kiệm thời gian cho cán bộ và người dân.

5. Đẩy mạnh chữ ký số và quy trình số hóa toàn diện

Cùng với số hóa thủ tục, Quảng Ngãi còn mở rộng ứng dụng chữ ký số trong xử lý văn bản điện tử.

Chỉ trong hai tháng 7–8/2025, tỉnh đã:

- Cấp mới hơn 500 chứng thư số;

- Cập nhật thông tin cho 4.000 thiết bị, mở khóa 400 thiết bị;

- Tổ chức hàng trăm lớp tập huấn kỹ năng số cho 800 cán bộ cấp xã.

Hiện toàn tỉnh có 15.200 chứng thư số đang hoạt động, phục vụ ký số văn bản, số hóa hồ sơ và giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến.

Những kết quả này cho thấy, chuyển đổi số không chỉ rút ngắn thời gian xử lý, mà còn nâng cao khả năng giám sát, điều hành theo thời gian thực.

6. Hướng tới mô hình chính quyền dữ liệu – người dân là trung tâm

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, chính quyền hai cấp là bài kiểm tra năng lực chuyển đổi số của bộ máy hành chính.

Các Sở KH&CN phải là đơn vị tiên phong đổi mới phương thức quản lý dựa trên dữ liệu, làm hình mẫu cho các sở, ngành khác. Bộ KH&CN sẽ tiếp tục chuẩn hóa dữ liệu, phát triển nền tảng chung và khai thác dữ liệu phục vụ hoạch định chính sách địa phương.

Khi các địa phương như Quảng Ngãi, Bắc Ninh, Thừa Thiên Huế triển khai hạ tầng dữ liệu thống nhất, mô hình chính quyền hai cấp sẽ trở thành hệ sinh thái dữ liệu mở, nơi mọi quyết định dựa trên bằng chứng và người dân là trung tâm của mọi hoạt động.

7. Kết luận

Chuyển đổi số không chỉ là công cụ, mà là nền tảng của mô hình quản trị mới, giúp chính quyền vận hành minh bạch, hiệu quả và gần dân hơn.

Chính quyền hai cấp chỉ thật sự bền vững khi mọi quy trình và dữ liệu được số hóa, liên thông và quản trị dựa trên công nghệ.